Η καταγραφή των διαφορετικών προσεγγίσεων οδήγησε στην ανάγκη για μια σύγκριση μεταξύ τους. Σύγκριση που είχε σαν αποτέλεσμα την οργάνωση προτύπων και μεθόδων αξιολόγησης και την αποτύπωση τελικά κριτηρίων που αναζητούσαν και αναδείκνυαν τη βέλτιστη δυνατή και εφικτή λύση για δεδομένα προβλήματα.

Με άλλα λόγια, αναδείχθηκαν μια σειρά από κριτήρια όπως: η απαρέγκλιτη τήρηση του κριτηρίου της νομιμότητας, η διαδικασία της λήψης της απόφασης από μονοπρόσωπο ή πολυπρόσωπο όργανο λήψης της Απόφασης (Δήμαρχος, Γενικός Γραμματέας, Αντιδήμαρχος, Δημοτικό Συμβούλιο, Οικονομική Επιτροπή, Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, ΔΣ Δημοτικού Φορέα), η απλότητα της εφαρμογής, η απαραίτητη εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού, η οικονομική διάσταση της δράσης (μικρό ή μεγάλο κόστος), η χρονική αμεσότητα της εφαρμογής, η διαθεσιμότητα των στοιχείων για την ομάδα του ωφελούμενου πληθυσμού, η ανάπτυξη της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, η συνεργασία με άλλους φορείς δημόσιους και με μη κυβερνητικές και κερδοσκοπικές οργανώσεις κ.ά. Αυτά τα κριτήρια οδήγησαν στην ανάδειξη μιας σειράς από δράσεων σε δήμους σε καλές πρακτικές δήμων.

Από την αρχή της ανάδειξης των Καλών Πρακτικών, το θέμα που απασχόλησε ιδιαίτερα τον Κλεισθένη ήταν η κατάλληλη διαδικασία της αξιολόγησης, πάντοτε στη βάση της αξιοπιστίας. Για το λόγο αυτό, η αξιολόγηση των Καλών Πρακτικών αρχικά αποτυπώθηκε σε συγκεκριμένο πρότυπο Έντυπο Αξιολόγησης, το οποίο συμπληρωνόταν για κάθε Καλή Πρακτική. Στη συνέχεια -με απόφαση ΔΣ του Κλεισθένη (Σεπτέμβριος 2012)- ορίστηκε και τριμελής επιτροπή αξιολόγησης των Καλών Πρακτικών Δήμων αποτελούμενη από Γενικούς Γραμματείς.

Με την αποτύπωση και αξιοποίηση των διακριτών κριτηρίων που προαναφέρθηκαν, ο Κλεισθένης επιδίωξε να αναδείξει τις βέλτιστες προτεινόμενες λύσεις που εφαρμόστηκαν. Πρακτικά, οδηγήθηκε στην κατάθεση μιας διακριτής πρότασης, που είχε λάβει τη διάσταση της βέλτιστης καλής πρακτικής. Αυτή η καλή πρακτική ήταν αποτέλεσμα της ανάληψης συγκεκριμένης πολιτικής πρωτοβουλίας από δημοτική αρχή που επιδίωκε να δώσει λύση σε υφιστάμενο πρόβλημα. Μια δημοτική αρχή που είχε οδηγηθεί στην επιστράτευση δημιουργικής σκέψης, στην υιοθέτηση συγκεκριμένης καινοτομίας, στη διαμόρφωση ενός πιο απαιτητικού προγραμματισμού και φυσικά στην άμεση υλοποίηση και στην αποτελεσματικότητα με στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη.

Η ορολογία ‘καλή πρακτική’ χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει μία δοκιμασμένη διαδικασία ή δράση που έχει αποδείξει στην πράξη ότι είναι περισσότερο αποτελεσματική από άλλες, όταν εφαρμόζεται σε συγκεκριμένες συνθήκες. Αυτές οι Καλές Πρακτικές των Δήμων που αναδεικνύονται από τον ‘Κλεισθένη’ προορίζονται για τους Δήμους, για την καλύτερη οργάνωσή τους, για την άμεση εφαρμογή τους μετά από προσαρμογή, για να φέρουν άμεσο αποτέλεσμα σε δεδομένη τοπική ανάγκη. Είναι καλές πρακτικές γιατί εισάγουν καινοτομία, κομίζουν αποτέλεσμα, είναι βιώσιμες με διάρκεια, ‘αντιγράφονται’, μεταφέρονται και αξιοποιούνται εύκολα.

Ο όρος «καλές πρακτικές» ή «βέλτιστες πρακτικές» ή «αποτελεσματικές πρακτικές» (effective practices) χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει μία δοκιμασμένη διαδικασία ή δράση που έχει αποδείξει στην πράξη ότι είναι περισσότερο αποτελεσματική από άλλες, όταν εφαρμόζεται σε συγκεκριμένες συνθήκες.

Δεν υπάρχει ωστόσο ένας κοινά αποδεκτός ορισμός της έννοιας της καλής πρακτικής, αν και έχει χρησιμοποιηθεί ως όρος από διάφορους διεθνείς οργανισμούς, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εθνικές αρχές, άλλοτε με ταυτόσημες, αλλά και με διαφορετικές ερμηνείες και κριτήρια.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κύρια χαρακτηριστικά που καθιστούν μία πρακτική «καλή» είναι:

• η καινοτομία, εφόσον προτείνεται νέα δημιουργική λύση, που όμως ταυτόχρονα συνάδει και με ρεαλιστική πολιτική εφαρμογής;
• η αποτελεσματικότητα, καθώς αυτό που προτείνεται υλοποιείται;
• η βιωσιμότητα, η οποία αποδεικνύεται με τη διάρκεια των αποτελεσμάτων της στο χρόνο;
• η εύκολη αναπαραγωγή, η υλοποίησή της κάτω από παρόμοιες ή ίδιες συνθήκες; καθώς και
• η δυνατότητα μεταφοράς, συγκεκριμένα η εφαρμογή σε διαφορετικό περιβάλλον από νέους χρήστες που θέλουν να την υιοθετήσουν.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο: «…ο όρος καλή πρακτική συχνά χρησιμοποιείται για να δηλώσει την αποτελεσματική πρακτική, αυτή που υπόσχεται αποτελέσματα ή την καλή πρακτική. Στην πραγματικότητα όλοι αυτοί οι όροι σημαίνουν ελαφρώς διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Αν δεν καθιερωθούν κριτήρια και αυστηρές μέθοδοι αξιολόγησης οι απόψεις σχετικά με το αν κάποια πρακτική είναι καλή είναι κατ’ ουσίαν υποκειμενικές».

Ένας καλός ορισμός των καλών πρακτικών αναφέρεται σε «…προσεγγίσεις που δουλεύουν καλά και μπορούν να επαναληφθούν αλλού».

Οι καλές πρακτικές προσφέρουν συμβουλές, οδηγίες, τεχνικές ή μεθοδολογίες, των οποίων η εφαρμογή τους μπορεί να οδηγήσει με μεγαλύτερη ασφάλεια και αξιοπιστία σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα.

Στη νέα εποχή που διανύουμε, η σύγχρονη τοπική αυτοδιοίκηση διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην άσκηση των αρμοδιοτήτων του κράτους και στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς τον πολίτη. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρμοδιότητες των ΟΤΑ σε θέματα υγείας, παιδείας, πληροφόρησης και οργάνωσης αυξάνονται ολοένα και περισσότερο. Παράλληλα, η ανάγκη για εύρυθμη και χρηστή λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης επιτείνεται ολοένα και περισσότερο, αφενός από την παγκόσμια οικονομική κρίση και αφετέρου από την εφαρμογή της διοικητικής μεταρρύθμισης, του «Καλλικράτη».

Λαμβάνοντας υπόψη και την τάση για αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από την κεντρική εξουσία, η τοπική αυτοδιοίκηση καλείται να ανταποκριθεί σε ένα νέο, δυναμικότερο ρόλο, αυξάνοντας παράλληλα τις απαιτήσεις για νέα προϊόντα και υπηρεσίες με σκοπό τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των πολιτών. Απαιτήσεις στις οποίες οφείλει να ανταπεξέλθει για να ενισχύσει τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητά της με γνώμονα την ικανοποίηση του πολίτη.

Η Πανελλήνια Ένωση Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Κλεισθένης», ως σημαντικός αρωγός στην τοπική αυτοδιοίκηση, συμβάλλει στην ανωτέρω προσπάθεια μέσω της ανάδειξης Καλών Πρακτικών των Δήμων. Στοχεύοντας στην καλύτερη δυνατή ανάδειξη και αξιοποίηση των προτεινόμενων Καλών Πρακτικών των Δήμων για τους Δήμους, ο ‘Κλεισθένης’ προχώρησε στην ταξινόμηση τους σε πέντε (5) τομείς:

Τομέας 1^ος: Πρότυπες Διαδικασίες & Πιστοποίηση.

Για την παροχή ολοκληρωμένων και υψηλού επιπέδου υπηρεσιών με διακριτές διαδικασίες στους πολίτες.

Τομέας 2^ος: Βιώσιμη Ανάπτυξη & Ποιότητα Ζωής.

Για τη συνεχή αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών στο περιβάλλον με κάθε έννοια χωροταξίας, πολεοδομίας, πρασίνου και διαχείρισης απορριμμάτων.

Τομέας 3^ος: Τοπική Υγεία & Πρόνοια.

Για την υλοποίηση μιας αποτελεσματικότερης τοπικής κοινωνικής πολιτικής με δράσεις πρόληψης και φροντίδας.

Τομέας 4^ος: Πολιτισμός, Αθλητισμός & Κοινωνική Ανάπτυξη.

Για τη διαμόρφωση πλαισίου δράσεων με στόχο τη διάδοση γνώσης και πολιτισμού, την καλλιέργεια αθλητικού πνεύματος και τη δημιουργική απασχόληση.

Τομέας 5^ος: Καινοτόμες Ψηφιακές Λειτουργίες.

Για την ευρύτερη δυνατή αξιοποίηση των δυνατοτήτων από τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).

Τομέας 1^ος: Πρότυπες Διαδικασίες & Πιστοποίηση.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να διακρίνεται από διαφανείς και καινοτόμες ενέργειες που να διασφαλίζουν την ποιότητα ζωής του πολίτη, να αξιοποιούν τις δημόσιες πολιτικές, τη σύγχρονη γνώση και τις εμπειρίες της διακυβέρνησης, προκειμένου να παρέχει υψηλού επιπέδου και ολοκληρωμένες υπηρεσίες στους πολίτες.

Ένας σύγχρονος Δήμος οφείλει να εντάσσει στις καθημερινές του λειτουργίες το σχεδιασμό και την εφαρμογή των απαιτούμενων διαδικασιών που στοχεύουν στη συνεχή βελτίωση της λειτουργίας του, καθώς και την αποτελεσματικότερη ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών, με γνώμονα τη βελτίωση της καθημερινότητάς τους.

Ο Δημοτικός Ανταποκριτής του Δήμου Βόλβης, ο οποίος αφορά την παροχή κατ’ οίκον βοήθειας σε πολίτες που έχουν αντικειμενική αδυναμία προσπέλασης σε δημοτικές και δημόσιες υπηρεσίες, και η Σύσταση του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης του Δήμου Γαλατσίου, που παρέχει δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων σε μεγάλο αριθμό θεματικών πεδίων, συνιστούν Καλές Πρακτικές στον Τομέα «Πρότυπες Διαδικασίες & Πιστοποίηση».

 

Τομέας 2ος: Βιώσιμη Ανάπτυξη & Ποιότητα Ζωής.

Η πυκνή δόμηση, η έντονη κυκλοφορία, η ρύπανση, η έλλειψη πρασίνου και ελεύθερων χώρων και η συνολική υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος αποτελούν αναμφισβήτητα καίρια καθημερινά προβλήματα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους πολίτες και καθιστούν την ανάγκη για αναζωογόνηση των πόλεων να είναι σήμερα πιο εμφανής από ποτέ.

Η επίλυση των προβλημάτων αυτών και η διαρκής επιδίωξη για συνεχή αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών αποτελεί όραμα για κάθε σύγχρονο Δήμο. Όραμα που σε πολλές περιπτώσεις περιορίζεται από τη δυσχερή οικονομική κατάσταση και την έλλειψη πόρων. Όραμα όμως κάθε άλλο παρά ανέφικτο. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη ολοκληρωμένων προτάσεων, η καλλιέργεια του εθελοντισμού και της συλλογικότητας.

Η δημιουργία Ενεργειακού Εκπαιδευτικού Πάρκου από το Δήμο Κορδελιού – Ευόσμου, το οποίο αφορά θεματικό πάρκο φυσικής ανακύκλωσης οργανικών υλικών με αυτοματοποιημένο σύστημα υπογείων κάδων, και η λειτουργία Δημοτικού Λαχανόκηπου από το Δήμο Αγίου Δημητρίου, που αφορά πολίτες μικροκαλλιεργητές που τους διατίθεται χώρος καλλιέργειας για κάλυψη ατομικών ή οικογενειακών αναγκών, συνιστούν Καλές Πρακτικές στον Τομέα «Βιώσιμη Ανάπτυξη & Ποιότητα Ζωής».

 

Τομέας 3ος: Τοπική Υγεία & Πρόνοια.

Ένα από τα βασικά προτερήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η εγγύτητά της με τον πολίτη, καθιστώντας την άμεσο δέκτη των πάσης φύσεως κοινωνικών προβλημάτων. Για το λόγο αυτό, οι Δήμοι επιβάλλεται να συνεργαστούν με τους φορείς της κεντρικής εξουσίας, στοχεύοντας στην υλοποίηση μιας αποτελεσματικότερης κοινωνικής πολιτικής, που να αντιμετωπίζει ένα μεγάλο τμήμα των προβλημάτων της καθημερινότητας του πολίτη. Αυτή η κοινωνική πολιτική οφείλει να είναι προσανατολισμένη στην αποτελεσματική διαχείριση, κάλυψη και επίλυση των αναγκών και των προβλημάτων των πολιτών, αναλογικά προσανατολισμένη στην ιδιαιτερότητα της τοπικής κοινωνίας.

Διασφαλίζοντας τους απαραίτητους πόρους από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ή εθνικές δράσεις, κάθε Δήμος οφείλει να έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε έργα και δράσεις δημιουργίας κατάλληλων υποδομών και υποστηρικτικών υπηρεσιών για τη στήριξη της τοπικής κοινωνικής ανάπτυξης και λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής.

Η δημιουργία και λειτουργία Γραφείου Ψυχολογικής Υποστήριξης του Δήμου Αιγάλεω με σκοπό την ολοκληρωμένη ψυχο-κοινωνική στήριξη όσων αντιμετωπίζουν προβλήματα, και η Προμήθεια και Δυνατότητα Χρήσης Αυτόματων Εξωτερικών Απινιδωτών για τη Διαχείριση Επειγόντων Περιστατικών & την Προστασία της Υγείας των Πολιτών από το Δήμο Χανίων, συνιστούν Καλές Πρακτικές στον Τομέα «Τοπική Υγεία & Πρόνοια».

 

Τομέας 4ος: Πολιτισμός, Αθλητισμός & Κοινωνική Ανάπτυξη.

Βασική αποστολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η διαμόρφωση ενός ειδικού πλαισίου πολιτικών για τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών, την καλλιέργεια του αθλητικού πνεύματος, και τη διάδοση της γνώσης και του πολιτισμού.

Κεντρικός στόχος είναι ο συνδυασμός της εξωστρέφειας του Δήμου με αυτήν των δημοτικών πολιτικών, ώστε να καλύπτονται και να ικανοποιούνται οι δημότες του, με απώτερο στόχο τη διαρκή βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Η ίδρυση Κοινωνικού Παντοπωλείου από το Δήμο Ιεράπετρας με αξιοποίηση και συνεργασία των τοπικών παραγωγών, φορέων και εταίρων, και η ίδρυση και Λειτουργία Βοτανικού και Γεωλογικού Μουσείο Ταϋγέτου από το Δήμο Σπάρτης για την ενημέρωση των επισκεπτών και των μαθητών για τη χλωρίδα του Ταϋγέτου, συνιστούν Καλές Πρακτικές στον Τομέα «Πολιτισμός, Αθλητισμός & Κοινωνική Ανάπτυξη».

 

Τομέας 5ος: Καινοτόμες Ψηφιακές Λειτουργίες.

Κάθε Δημοτική Αρχή οραματίζεται να δημιουργήσει ένα Δήμο ισχυρό, κοντά στον πολίτη και με αυξημένα αντανακλαστικά ως προς την ικανοποίηση των απαιτήσεών του. Έχοντας αντιληφθεί ότι οι σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες ενσωματώνονται ολοένα και περισσότερο στην καθημερινότητα του πολίτη, ένας σύγχρονος Δήμος οφείλει να κατανοήσει και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρονται από τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών και τις πιθανές εφαρμογές τους σε ολόκληρο το φάσμα των δημοτικών υπηρεσιών.

Αναβαθμίζοντας τις παρεχόμενες υπηρεσίες μέσω της ευρείας χρήσης της πληροφορικής, των ευρυζωνικών και των ασύρματων δικτύων και προωθώντας τον διαδραστικό ρόλο του δημότη με τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας, πληροφόρησης, ενημέρωσης και συμμετοχής στις αποφάσεις που τον αφορούν, ο Δήμος είναι σε θέση να αναπτύξει μία εξαιρετικά θετική δυναμική για την τοπική ανάπτυξη και τη γενικότερη ευημερία των πολιτών.

Η Οργάνωση & Λειτουργία Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων (Geographical Information Systems) του Δήμου Βέροιας, για την ανάπτυξη των διαδικτυακών υποδομών των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου μέσα από ένα ομογενοποιημένο σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών, και το Πληροφοριακό Σύστημα Ελέγχου & Ανάλυσης Οικονομικών Στοιχείων του Δήμου Παλλήνης, το οποίο αξιοποιεί τα υπάρχοντα οικονομικά στοιχεία για να διαμορφώνει αναφορές κρίσιμες στη λήψη αποφάσεων, από τα αιρετά και τα υψηλόβαθμα στελέχη της Διοίκησης, συνιστούν Καλές Πρακτικές στον Τομέα «Καινοτόμες Ψηφιακές Λειτουργίες».

Οι καλές πρακτικές δήμων αποστέλλονται ηλεκτρονικά σε ψηφιακή μορφή σε Δημάρχους και Γενικούς Γραμματείς για τη διευκόλυνσή τους στη χάραξη και εφαρμογή τοπικής πολιτικής. Κάθε Καλή Πρακτική περιλαμβάνει το έντυπο με τα πληροφοριακά στοιχεία που αποστέλλεται ψηφιακά μαζί με άλλα συνοδευτικά αρχεία, όπως αποφάσεις συλλογικών οργάνων και άλλα χρήσιμα και κρίσιμα στοιχεία κανονισμούς, συμβάσεις, δελτία τύπου κ.ά.

Ξεκινώντας την προσπάθεια αυτή στις αρχές του 2012 και εφαρμόζοντας συγκεκριμένες διαδικασίες αξιολόγησης, η πρώτη Καλή Πρακτική Δήμου, που κοινοποιήθηκε το Μάϊο του 2012 σε όλους τους Δημάρχους και τους Γενικούς Γραμματείς της χώρας, ήταν με ένα ιδιαίτερα επίκαιρο τότε θέμα, όπως «Το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Ιεράπετρας».